Het netwerk van soefi-ordes in Tsjetsjenië, die volgens tribale lijnen zijn gestructureerd, is de belangrijkste oorzaak waarom de Russische bezettingsmacht de Tsjetsjeense rebellen er niet onder krijgen. Ook de tsaristische legers is dit nooit gelukt.
Elke keer hebben de Russen geprobeerd het islamitisch verzet te breken, maar iedere keer hebben zij hun tanden er op stukgebeten.
Er is over het algemeen weinig bekend over soefi-ordes in de Kaukasus. De pers heeft er geen aandacht aan besteed. Toch zijn de Tsjetsjeense soefi-ordes de kern van het islamitische verzet tegen de in hun ogen goddeloze Russische krijgsmacht die de islam wil vernietigen.
In het boek van Popovic en Veinstein ‘Les voies d`Allah – les ordres mystiques dans le monde musulman des origines à aujourd`hui’, wordt de sluier van deze soefi-ordes opgelicht.
Er zijn twee soorten soefi-ordes. De ene kwam de Kaukasus binnen aan het eind van de 18e eeuw, de andere pas in de tweede helft van de 19e eeuw. Deze twee, de Naqchbandiya en de Qadiriya verspreidden zich naar Ingoesjetië, Dagestan en Ossetië. Beiden hebben hun eigen organisatie structuur.
Hoewel zij beide andere geografische gebieden beheersen, bestaat er toch een zekere symbiose tussen hen.
Van meet af aan stonden deze ordes de grote taak te wachten: de ongelovige Russen bestrijden. Onder leiding van Tsjetsjeense krijgsheren werd de strijd gestreden. Door de Sovjet overheid werden zij meteen tot clandestiene organisaties verklaard.
De islam in de Kaukasus is altijd zeer conservatief van karakter geweest. Bij binnenkomst van de twee soefi-ordes werd de ‘officiële’ islam snel overgenomen door de macht van de soefi-ordes. Het samengaan van twee stromingen, de fundamentalistische -intellectueel, niet-georganiseerde, en de volkse gestructureerde versie van het soefisme werd tot een geducht wapen in de strijd tegen vreemde overheersers. Bergbewoners, lokale krijgsheren, soldaten die vaak deel uitmaakten van deze soefi-ordes vormden de kern van de tegenstand.
In de 19e eeuw is het soefisme volledig geïntegreerd geraakt in het politieke, sociale en culturele leven van de Kaukasus.
Het hoofddoel van de soefi-ordes in de Kaukasus is altijd geweest de restauratie van een islamitische en theocratische monarchie, de verdrijving van de ongelovige Russen en hun atheïstisch marxistisch-leninisme en de liquidatie van slechte moslims.
Onder Stalin werden de Tsjetsjenen en masse gedeporteerd naar Siberië, Kazachstan en Toerkestan. Het gevolg daarvan was dat er ook soefi-ordes werden gevormd in die gebieden waar de Tsjetsjenen naar verbannen waren.
Soefi-ordes werden dus niet alleen het symbool van de natie en het symbool van nationaal verzet, maar ook vormden zij een clandestiene organisatie, gedisciplineerd en georganiseerd met het doel de gemeenschap te helpen overleven.
Kern van deze leefgemeenschap is de familie die zich georganiseerd heeft in clans. Deze clans zijn tot de tanden toe bewapend. Zij kennen het gebergte, het terrein, zij kennen elke schuilplaats.
Er bestaat voor de leden van de clan een dubbele loyaliteit: tribale trouw aan het clanhoofd, religieuze trouw aan de lokale sjeik. Deze praktijk wordt strikter nageleefd in de berggebieden dan in de grote steden van de Kaukasus.
Er bestaat ook een uitgebreide cultus van heiligenverering binnen de soefi-ordes. Begraafplaatsen van vroegere krijgsheren vormen de cultische plekken die de moraal van de strijders moet oppeppen. Verering van heiligen is tegelijkertijd een collectieve geloofsdaad. Dankzij deze heiligencultus zijn de soefi-ordes de avant-garde van een religieuze beweging geworden.
Dat lid zijn van een soefi-orde een zaak van eer is, is voor vele moslims duidelijk. Lid word je niet zomaar. In vroegere tijden waren leden van soefi-ordes opgeklommen tot de persoonlijke raadgever van de vorst.
Opname in een orde verloopt via een bepaald inwijdingsritueel dat doet denken aan de inwijdingsrituelen van de vrijmetselarij.
Een lid van de soefi-orde is geen betere moslim, hij is een moslim die meer verantwoordelijkheid heeft dan een niet-soefi. Maar hij zal nooit een ander soort moslim worden.
In de twee republieken in het noordoosten van de Kaukasus zou het gaan om een kwart miljoen mensen die lid zijn van deze soefi-ordes. Na de jarenlange oorlog met de Russen, die voortdurend geconfronteerd worden met verrassingsaanvallen, zijn de Soefi-ordes dynamischer en strijdlustiger dan ooit.
Kremlin woordvoerder Jastrzjembski zei eind januari dat in het vervolg de nadruk zal liggen op het opsporen en vermoorden van rebellenleiders. Onbedoeld zei hij, waar, volgens de Russische visie, de oplossing van dit probleem ligt.
